Jak rozpoznać depresję w ciąży? Kiedy oceniać ryzyko wystąpienia depresji poporodowej? Od 1 stycznia 2019 roku do osób sprawujących opiekę nad ciężarną i położnicą należy ocena ryzyka oraz nasilenia objawów depresji u ciężarnej oraz ocena stanu psychicznego położnicy. To pozwoli na identyfikację tych kobiet, które wymagają specjalistycznego wsparcia z powodu depresji w ciąży i depresji poporodowej.
Oceny należy dokonać trzykrotnie:
- 11-14 tydzień ciąży – ocena ryzyka depresji oraz nasilenia objawów depresji
- 33-37 tydzień ciąży – ocena ryzyka depresji oraz nasilenia objawów depresji
- w trakcie pierwszych 8 tygodni po porodzie – ocena stanu psychicznego położnicy, w tym ryzyka wystąpienia depresji poporodowej. Ta ocena powinna się odbyć w ramach opieki położnej rodzinnej (POZ) podczas wizyt patronażowych w domu.
Nowy standard opieki okołoporodowej nie wskazuje, w jaki sposób dokonać oceny ryzyka i nasilenia objawów depresji w ciąży i po porodzie. To z jednej strony pozwala lekarzom i położnym na indywidualny wybór narzędzi, z drugiej rodzi szereg wątpliwości. Niestety w rozporządzeniu brak również precyzyjnych informacji, kto ma dokonać oceny w I i III trymestrze ciąży (ginekolog, położna?). Wiadomo tylko, że ma to być osoba sprawująca opiekę nad ciężarną.
Przygotowałam przykładowe schematy ocena ryzyka i nasilenia depresji sporządzone w oparciu o:
- rekomendacje National Institute for Health and Care Excellence (2016) dotyczące badań przesiewowych w kierunku depresji u kobiet w ciąży i po porodzie
- wytyczne Polskiego Towarzystwa Psychiatrycznego (2019) dla lekarzy rodzinnych dotyczące postępowania w depresji u dorosłych.
Zarówno NICE, jak i PTP rekomendują w ramach badań przesiewowych zadawanie każdej osobie dwóch pytań. Pytania te dotyczą przygnębienia oraz odczuwania przyjemności, co pozwala na identyfikację depresję lub jej wykluczenie. Dopiero u tych osób, u których zindentyfikowano depresję, należy wykonać kolejne badanie za pomocą kwestionariusza do oceny nasilenia jej objawów. I tu rekomendacje się nieco różnią. NICE proponuje dwa narzędzia do wyboru: Edynburską Skalę Depresji Poporodowej (ESDP) lub Kwestionariusz Zdrowia Pacjenta PHQ-9. Natomiast PTP rekomenduje tylko PHQ-9. ESDP jest to narzędzie przeznaczone dla kobiet w ciąży lub po porodzie. PHQ-9 jest narzędziem uniwersalnym, które można stosować u wszystkich dorosłych. Oba kwestionariusze są bezpłatne i dostępne.
W razie potrzeby sytuacje wymagające szczególnych interwencji w stosunku do pacjentki i jej rodziny można konsultować z psychologiem indywidualnie. Oferta specjalistycznego wsparcia przez Skype’a lub w gabinecie.
Depresja w ciąży i depresja poporodowa – wyniki badań nt. chorujących osób
Ocena ryzyka oraz nasilenia objawów depresji
Depresja w ciąży i po porodzie – jak ocenić ryzyko i nasilenie objawów?
Na podstawie:
Rozporządzeniem Ministra Zdrowia z dnia 16 sierpnia 2018 r. w sprawie standardu organizacyjnego opieki okołoporodowej – Dz U. z 2018 poz. 1756)
National Institute for Health and Care Excellence. Antenatal and postnatal mental health Quality standard [QS115] Published date: February 2016
Samochowiec J, Dudek D, Kucharska-Mazur J, Murawiec S, Rymaszewska J i in. Diagnostyka i leczenie depresji u dorosłych – wytyczne dla lekarzy rodzinnych. Polskie Towarzystwo Psychiatryczne i Naczelna Izba Lekarska, Warszawa 2019.