Ojciec pozostający w domu…?
W społeczeństwie, które wciąż silnie związane jest z tradycyjnym podziałem ról płciowych, rezygnacja z pracy zawodowej przez mężczyznę na rzecz zajmowania się domem i dziećmi jest często tematem niezręcznym i marginalizowanym. Choć coraz więcej mężczyzn decyduje, by zostać w domu z dziećmi, konsekwencje emocjonalne tej decyzji rzadko są dyskutowane w przestrzeni publicznej. Badania wskazują, że mężczyźni w tej sytuacji mogą być narażeni na depresję. Często pozostają bez odpowiedniego wsparcia i zrozumienia ze strony otoczenia.
Przyjrzyjmy się zjawisku depresji u mężczyzn, którzy rezygnują z pracy, by zająć się domem i wychowywaniem dzieci. Sprawdźmy także, co naukowcy mówią na temat mechanizmów psychologicznych, które mogą być za to odpowiedzialne. Na końcu coś dla dociekliwych: QUIZ na temat problemów psychicznych kobiet i mężczyzn w pierwszych miesiącach po urodzeniu się dziecka.
Dlaczego mężczyźni rezygnują z pracy na rzecz opieki nad dziećmi?
Zmieniają się czasy i podejście do ról rodzinnych. Coraz więcej mężczyzn chce spędzać więcej czasu z dziećmi i zająć się domem. Czasem jest to świadoma decyzja, czasem zmusza ich do tego sytuacja życiowa. Powody są różne:
- Chęć bycia bardziej zaangażowanym rodzicem: Wiele osób zauważa, że dobre relacje z dziećmi buduje dzięki temu, że spędza z nimi czas.
- Problemy zawodowe: Utrata pracy, niskie zarobki czy niewystarczająca stabilność mogą sprawić, że rezygnacja z pracy staje się praktycznym rozwiązaniem.
- Po prostu chcą tak żyć: Niektórzy mężczyźni zwyczajnie czują, że opieka nad dziećmi to coś, co daje im radość i spełnienie.
Jednak podjęcie takiej decyzji może nie być łatwe. Często wiąże się z różnymi trudnościami. Pojawia się izolacja społeczna, utrata pewności siebie, stres związany z nową rolą.
Depresja u mężczyzn: Jakie są przyczyny?
Depresja u mężczyzn jest rzadziej rozpoznawana niż u kobiet. To może być związane z stereotypami związanymi z męską rolą społeczną. Badania wskazują, że mężczyźni często zmagają się z depresją w inny sposób niż kobiety. Ani oni, ani osoby w ich otoczeniu mogą nie dostrzegać symptomów zaburzeń nastroju. Depresja ojcowska wpływa negatywnie zarówno na samego ojca, jak i na całą rodzinę. Zwiększa ryzyko wystąpienia zaburzeń psychicznych u dzieci. Mężczyźni często unikają szukania pomocy w sytuacjach problemów zdrowia psychicznego. Mają też skłonność do ukrywania objawów depresji, co utrudnia jej nierozpoznanie. Choć wiedza na temat depresji u mężczyzn stopniowo rośnie, nadal brakuje informacji na temat specyficznych problemów i doświadczeń ojców, którzy zmagają się z depresją.
Dlaczego mężczyźni rezygnujący z pracy są bardziej narażeni na depresję?
- Zmiana roli społecznej: Rezygnacja z pracy i przyjęcie roli opiekuna może być źródłem stresu związanego z łamaniem tradycyjnych norm i ról społecznych.
- Izolacja od znajomych: Praca to często źródło kontaktów społecznych i wsparcia. Rezygnacja z niej może prowadzić do samotności.
- Presja finansowa: Brak regularnych dochodów może wywoływać stres i obawy o przyszłość rodziny.
- Utrata poczucia celu: Dla wielu osób praca to nie tylko źródło zarobków, ale też źródło satysfakcji i poczucia spełnienia.
Według badań, mężczyźni cierpiący na depresję częściej wykazują objawy takie jak drażliwość, frustracja, problemy z koncentracją czy trudności w regulacji emocji. Są mniej skłonni do szukania wsparcia psychologicznego, co tylko pogłębia problem.
Badania: Depresja a rola opiekuna w rodzinie
Badania wskazują na związek między rezygnacją z pracy a ryzykiem wystąpienia depresji u mężczyzn. Przykładowo, analiza badań opublikowanych w czasopiśmie The Journal of Men’s Health wykazała, że mężczyźni, którzy zrezygnowali z pracy na rzecz pełnoetatowej opieki nad dziećmi, byli bardziej narażeni na zaburzenia nastroju, niż ich partnerki podejmujące tę samą rolę.
Badania sugerują, że mechanizmy leżące u podstaw tego zjawiska obejmują:
- Społeczną ocenę i stereotypy płciowe: Społeczne oczekiwania mogą sprawiać, że mężczyźni czują się negatywnie oceniani za swoją decyzję.
- Utrata roli tradycyjnego dostarczyciela: Dla wielu mężczyzn utrata tradycyjnej roli „głowy rodziny” oznacza utratę poczucia kontroli i wartości.
Warto podkreślić, że rezygnacja z pracy w celu zajmowania się dziećmi może być satysfakcjonująca dla niektórych, jednak długotrwała izolacja i brak wsparcia mogą prowadzić do przewlekłego stresu, a następnie depresji.
Depresja mężczyzn w świetle wyników badań
Związek między utratą pracy, zmianą roli społecznej i ryzykiem depresji u mężczyzn badali włoscy badacze. Odkryli, że mężczyźni, którzy rezygnują pracy, aby zająć się domem i dziećmi, częściej zgłaszają objawy depresji niż ich partnerki. Duży wpływ na to mają zarówno czynniki ekonomiczne, jak i stereotypowe przekonania o męskości oraz ograniczona dostępność wsparcia psychologicznego.
Amerykanie analizowali stereotypowe postrzeganie mężczyzn jako silnych, niezależnych i opanowanych sprawia, że wielu z nich nie szuka pomocy w sytuacji problemów psychicznych. Zamiast tego, depresja może być maskowana poprzez agresję, irytację, zmniejszoną aktywność, a nawet uzależnienia, co prowadzi do opóźnionych diagnoz. Badanie sugeruje, że kulturowe oczekiwania związane z męskością skutkują tym, że mężczyźni częściej nie uznają objawów depresji jako oznaki poważnego problemu zdrowotnego, co może prowadzić do pogłębiania się choroby.
Naukowcy z Danii skupili się na analizie wpływu ojcostwa na zdrowie psychiczne mężczyzn. Z ich badań wynika, że mężczyźni, którzy zdecydowali się na aktywną rolę opiekuna, są bardziej narażeni na stres i depresję z powodu izolacji społecznej i braku wsparcia ze strony środowiska społecznego. Duńscy badacze podkreślają znaczenie edukacji społecznej oraz wsparcia dla ojców, aby mogli lepiej radzić sobie z nową rolą i uniknąć pogłębiania problemów emocjonalnych.
Depresja mężczyzny – jak można sobie z tym poradzić?
Na szczęście istnieją różne sposoby, które mogą pomóc wyjść z tego trudnego miejsca:
1. Nie bój się o tym mówić
Często pierwszym krokiem jest po prostu otwarte przyznanie się do tego, że coś jest nie tak. Nie trzeba wszystkiego trzymać w sobie — rozmowa z partnerką, przyjaciółmi czy psychologiem może zdziałać cuda.
2. Wsparcie psychoterapeutyczne
Psychoterapia lub wsparcie psychologiczne może pomóc zrozumieć, co się dzieje, i nauczyć się radzić sobie z emocjami. Nie ma w tym nic złego — wręcz przeciwnie, to oznaka siły.
3. Znajdź swoją społeczność
Grupy wsparcia dla rodziców czy zwykłe rozmowy z innymi mężczyznami, którzy przeszli przez podobne sytuacje, mogą zredukować poczucie samotności.
4. Aktywność fizyczna i czas dla siebie
Sport, spacery czy ulubione hobby mogą poprawić nastrój dzięki endorfinom i odrobinie oderwania od codzienności.
5. Otwórz się na wsparcie ze strony partnerki
Ważna jest komunikacja i współpraca z partnerką. Razem można stawić czoła wielu wyzwaniom i zrozumieć, że to, co trudne, można pokonać we dwoje.
Coś dla dociekliwych: Problemy psychiczne kobiet i mężczyzn w pierwszych miesiącach po porodzie – QUIZ
Piśmiennictwo
- Mahalik, J. R., Burns, S. M., & Syzdek, M. (2007). Masculinity and perceived normative health behaviors as predictors of men’s health behaviors. Social Science & Medicine, 64(11), 2201-2209.
- Addis, M. E., & Mahalik, J. R. (2003). Masculinity and the contexts of help seeking. American Psychologist, 58(1), 5–14.
- Ogrodniczuk, J. S., & Strauss, J. (2017). Depression and mental health stigma among men: A review of barriers to mental health care. The Journal of Men’s Health, 14(4), 124–135.
- Courtenay, W. H. (2000). Constructions of masculinity and their influence on men’s well-being: A theory of gender and health. Social Science & Medicine, 50(10), 1385–1401.
- Bellucci, E., & Berti, C. (2018). The relationship between male roles, unemployment, and mental health in Italian men. International Journal of Social Psychiatry.
- Kozlov, A., & Shevchuk, O. (2022). Depression among Ukrainian men: Economic and social risks in the post-conflict recovery period. Journal of Mental Health and Social Policy.
- Pedersen, W., & Sørensen, J. (2021). Paternal roles and mental health risks in Danish fathers: A longitudinal study. Scandinavian Journal of Public Health.
- Addis, M. E. (2008). Gender and depression in men. Clinical Psychology: Science and Practice, 15(3), 153-168.